Historia wiatraków w Wielkopolsce sięga XIV wieku. Wtedy powstały pierwsze wiatraki, które jak się okazało na wiele stuleci zadomowiły się na wielkopolskiej ziemi. Największy rozwój wiatraków przypadł na wiek XVIII. Na terenie Polski istniało wówczas około 20 tysięcy wiatraków, z czego w samej Wielkopolsce ponad 12 tysięcy. Polska była wówczas zagłębiem młynarstwa w Europie. Powstawały całe grupy wiatraków, wokół Leszna było ich blisko 100, Śmigla około 60 a Rydzyny około 40.
 

Z biegiem lat i postępu cywilizacyjnego wiatraki przestały być potrzebne bowiem dotychczasowe metody mielenia zboża zastąpiono nowoczesnymi rozwiązaniami technicznymi. Dla wiatraków oznaczało to powolne niszczenie i w konsekwencji zagładę. Z czasem dumny symbol dobrobytu województwa wielkopolskiego praktycznie przestał istnieć. Jeszcze w 1974 roku na terenie województwa leszczyńskiego stały 74 wiatraki Obecnie w naszym regionie ostały się nieliczne wiatraki, wiele w fatalnym stanie. W Polsce nie zobaczymy już działającego wiatraka.

Nieliczne zachowane wiatraki to zabytki architektury przeważnie w fatalnym stanie technicznym.  Wiele z nich wymaga natychmiastowej renowacji. W naszym regionie działa grupa ludzi zrzeszona w Stowarzyszeniu „Wiatraki Wielkopolski”, która pracuje na rzecz odbudowy niszczejących wiatraków. Dzięki tym osobom udało się już uratować wiele obiektów, lista zabytków do renowacji jest jednak długa.
Z inicjatywy Stowarzyszenia „Wiatraki Wielkopolskie” powstał Szlak Wiatraczny. Podążając szlakiem zobaczymy 50 wiatraków znajdujących się na terenie Leszna oraz powiatów leszczyńskiego, wolsztyńskiego, kościańskiego oraz rawickiego. Jest to największy tego typu szlak w Europie. Znaczna część szlaku przebiega na terenie bądź w bliskiej odległości od Powiatu Leszczyńskiego.
Poniżej szerzej przedstawiamy wiatraki znajdujące się na terenie Powiatu Leszczyńskiego będące jednocześnie na Szlaku Wiatracznym. Osoby zainteresowane przebyciem całego szlaku odsyłamy do mapy prezentującej Wielkopolski Szlak Wiatraczny.  Wydawcą mapy jest Pan Jarosław Jankowski, znany regionalista, badacz historii, animator kultury, specjalista od zabytkowych wiatraków - typu koźlak.

Wiatrak „Józef” w Rydzynie to jeden z najlepiej zrekonstruowanych wiatraków w Wielkopolsce. To od tego wiatraka autor rozpoczyna Szlak Wiatraczny. Wiatrak pochodzi z 1783 roku. Obecnie w jego wnętrzu mieści się Muzeum Rolnictwa i Młynarstwa. Kustoszem i Organizatorem muzeum jest Pan Jarosław Jankowski, Prezes zarządu Stowarzyszenia Wiatraki Wielkopolski. Muzeum jest czynne prawie cały rok. Od kilku lat wiatrak i plac wokół niego jest centrum kulturalnym Rydzyny. Tu odbywają się liczne imprezy i wydarzenia plenerowe takie jak  „Światowa Nocna Rowerówka.

Numerem 2 na szlaku jest wiatrak stojący w okolicach Dąbcza. Wiatrak pochodzi z 1747 roku. Obecnie jest to własność prywatna. Niestety nie ma możliwości zwiedzenia obiektu.

W Tworzanicach odnajdziemy wiatrak nr 3. Jest to nowo wybudowany wiatrak. Został on translokowany w 2008 roku z Pawłowic a jego cała konstrukcja powstała w 1812 roku. Właściciel wiatraka ma liczne plany co do przeznaczenia budynku, ma tu powstać między innymi skansen.

Kolejny wiatrak mieści się w okolicach Świerczyny. To jeden z ciekawszych wiatraków na szlaku. Wyposażony jest w komplet maszyn i urządzeń do przemiału zboża. Pochodzenie szacowane jest na drugą połowę XVIII wieku a jego obecnym właścicielem jest młynarz Tadeusz Prałat ze Świerczyny, w którego rodzinie koźlak jest od pokoleń. Istnieje możliwość zwiedzenia wiatraka.

Wiatraki numer 5,6 i 7 to najbardziej znane wiatraki w naszym regonie, ale także i w Polsce. Mowa o wiatrakach w Osiecznej. Stoją na wzgórzu zwanym „szubienicą”. Jest to jedyne takie skupisko Wiatraków w Polsce. Pierwszy od drogi wiatrak został zbudowany w 1761 roku. Obecnie to własność Urzędu Miasta i Gminy Osieczna. Obiekt można zwiedzać. Kolejny wiatrak pochodzi z 1793 roku i także jest własnością gminy. Ostatni wiatrak powstał w 1729 roku a jego dotychczasowym właścicielem jest Michał Sosiński. W pobliżu osieckich wiatraków odbyła się jedna z największych bitew Powstania Wielkopolskiego zwana „Bitwą pod wiatrakami”. Obecnie w zabytkowych wnętrzach wiatraków z XVIII wieku powstało Muzeum Młynarstwa i Rolnictwa, w którym wystawione są eksponaty i przedmioty pracy używane przez dawnych mieszkańców Wielkopolski. Głównie są to rzeczy i maszyny sciśle związane z młynarstwem wietrznym. Muzeum to jest jest jedynym miejscem w Polsce, gdzie stoją trzy zabytkowe wiatraki od początku swojego istnienia. (wiecej informacji na temat godzin pracy muzeum oraz infomacje na temat rezerwacji na stronie www.zabytkowe-wiatraki.pl)

W tym miejscu szlak prowadzi na północ do Śmigla, gdzie znajdują się 2 wiatraki, następnie do Wilkowa Polskiego i Brońska. Kolejne wiatraki na trasie to dwa obiekty w Lesznie.

Wiatrak numer 14 stoi w Wilkowicach. Są to niestety już tylko pozostałości wiatraka z 1733 roku. Obecnie opiekunem wiatraka jest Urząd Gminy Lipno i już przygotowywana jest dokumentacja jego odbudowy.

Kolejny wiatrak na szlaku mieści się w Święciechowie. Przy Gminnym Ośrodku Kultury stoi odbudowany wiatrak z 1878 roku. Mieści się tu Izba Regionalna. Istnieje możliwość zwiedzenia wiatraka i jego otoczenia.

Jadąc na zachód Powiatu Leszczyńskiego dotrzemy do Bukówca Górnego, gdzie stoi wiatrak nr 16. To częściowo odbudowany, pochodzący z XIX wieku obiekt. W Bukówcu górnym znajdziemy jeszcze jeden wiatrak. Ten pochodzący z 1707 roku wiatrak jest od 1960 roku zamknięty.

Będąc w okolicy warto zboczyć nieco z trasy i udać się do Brenna, gdzie można odnaleźć dwa zabytkowe Wiatraki. Wiatrak numer 23 pochodzi z 1676 roku a wiatrak nr 24 to konstrukcja z 1794 roku.

Wiatrak nr 18 na szlaku stoi w miejscowości Grotniki. Pochodzi on z pierwszej połowy XVIII wieku.

W połowie drogi między Boszkowem a Dominicami stoi przeniesiony wiatrak „Jacek” (numer 19 na szlaku). Ten pochodzący z XIX wieku zabytek obecnie spełnia rolę domku letniskowego.

Kolejne wiatraki lub zabytkowe młyny zbożowe znajdują się poza Powiatem Leszczyńskim odpowiednio w miejscowościach: Starkowo(20), na trasie do Przemętu(21), Sączkowo (22), Kaszczor (25, 26), Wolsztyn(27), w polu między Granowem i Granówkiem(28), Kawczyn(29), Kościan(30, 31, 32), na trasie do Racotu(33), Racot(34), na trasie do Jerki(35, 36), Krzywiń(37, 38, 39), Łagowo(40), Grabonóg(41), droga do Krotoszyna(42), Kobylin Stary(43), Dubin(44), Duchowo(45), Sowy(46), na trasie do Miejskiej Górki(47), Miejska Górka(48), Sarnowa(49), Izbice(50).

Jest to najdłuższy wytyczony szlak wiatraczny w Europie. Z kilku tysięcy wiatraków, które pracowały niegdyś w Wielkopolsce pozostało zaledwie kilkadziesiąt. Niemniej warto zachować te istniejące i pamiętać, że kiedyś nie Holandia, nie Niemcy a Wielkopolska była zagłębiem młynarstwa w Europie.

Zaprszaszamy do obejrzenia zdjęć wiatraków. Niektóre wiatraki w trakcie renowacji. Zdjęcia oraz informacje o wiatrakach dzieki uprzejmości Pana Jarosława Jankowskiego.